 ครูเอื้อ สุนทรสนาน  เอื้อ สุนทรสนาน เกิดเมื่อวันเสาร์ที่ ๒๑ มกราคม พ.ศ.๒๔๕๓ ณ ตำบลโรงหีบ อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม บิดาชื่อ นายดี สุนทรสนาน มารดาชื่อ นางแส สุนทรสนาน มีนามเดิมว่า "ละออ" ต่อมา บิดาให้นามใหม่เป็น "บุญเอื้อ" และได้มาเปลี่ยนอีกครั้งในสมัย จอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็น "เอื้อ" ครูเอื้อเริ่มเรียนหนังสือที่โรงเรียนวัดใหม่ราษฎร์บูรณะในจังหวัดสมุทรสงคราม เมื่อเข้าศึกษาได้เพียงปีเศษ ในปี พ.ศ. ๒๔๖0 บิดาได้พาตัวเข้ากรุงเทพมหานคร โดยให้อาศัยอยู่กับหมื่นไพเราะพจมาน ผู้เป็นพี่ชาย ซึ่งรับราชการเป็นคนพากย์โขนในกรมมหรสพ และต่อมาจึงถูกส่งเข้าเรียนที่โรงเรียนวัดระฆังโฆสิตารามจนจบชั้นประถมศึกษา ซึ่งเป็นระยะเวลาเดียวกับที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตั้งโรงเรียนพรานหลวงขึ้นที่สวนมิสกวัน เป็นโรงเรียนที่จัดตั้งขึ้นเพื่อสอนดนตรีทุกประเภท เอื้อจึงได้ย้ายมาเรียนต่อที่โรงเรียนนี้ โดยภาคเช้าเรียนวิชาสามัญ ภาคบ่ายเรียนวิชาดนตรี ทางโรงเรียนสอนทั้งดนตรีไทยและดนตรีฝรั่ง ครูเอื้อถนัดดนตรีฝรั่ง จึงเลือกเรียนดนตรีฝรั่งกับครูผู้ฝึกสอนคือ ครูโฉลก เนตตะสุต โดยมีอาจารย์ใหญ่คือ อาจารย์พระเจนดุริยางค์ หลังจากจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๑ ในปี พ.ศ. ๒๔๖๕ พระเจนดุริยางค์เห็นว่า ครูเอื้อมีความสามารถพิเศษทางด้านดนตรี จึงให้ครูเอื้อหัดไวโอลิน และให้หัดเป่าแซ็กโซโฟนอีก อย่างหนึ่งด้วย ทั้งยังให้เปลี่ยนมาเรียนวิชาดนตรีเต็มวัน ส่วนการเรียนวิชาสามัญนั้นให้งดเรียนตั้งแต่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ เป็นต้นไป ๒ ปีต่อมา ความสามารถของครูเอื้อก็ประจักษ์ชัดแด่คณาจารย์ทั้งหลาย จึงได้ให้เข้ารับราชการประจำ กองเครื่องสายฝรั่งหลวงในกรมมหรสพ กระทรวงวัง รับพระราชทานยศเป็น "เด็กชา" เงินเดือน ๕ บาท เมื่อปี พ.ศ.๒๔๖๗ กระทั่งมีความชำนาญมากขึ้นจึงได้เลื่อนขึ้นไปเล่นวงใหญ่ในปี พ.ศ. ๒๔๖๙ เงินเดือนเพิ่มเป็น๒0 บาท และ ๒ ปีต่อมาก็ได้รับพระราชทานยศ "พันเด็กชาตรี" และ "พันเด็กชาโท" ในปีถัดไป ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๗๕ ได้โอนไปรับราชการสังกัดกรมศิลปากร ในสังกัดกองมหรสพ และในปี พ.ศ. ๒๔๗๘ หลวงวิจิตรวาทการเป็นอธิบดีกรมศิลปากร ครูเอื้อซึ่งพิสูจน์ฝีมือดนตรีจนประจักษ์ชัด เงินเดือนจึงขึ้นเป็น ๔0 บาท และ ๕0 บาทใน ๒ ปีต่อมา นอกจากนับราชการในกรมศิลปากรแล้ว ครูเอื้อยัง มีโอกาสได้ร่วมงานกับคณะละครร้อง ที่มีชื่อเสียงในยุคนั้น เช่น คณะของแม่เลื่อน ไวณุนาวิน ได้แต่งเพลง "ยอดตองต้องลม" ขึ้น นับเป็นเพลงแรกในชีวิตการประพันธ์เพลง เพลงยอดตองต้องลมนี้ ครูเอื้อ สุนทรสนาน ให้ทำนอง เฉลิม บุณยเกียรติ ให้คำร้อง นอกจากนี้ ในปีเดียวกันนั้นเอง ครูเอื้อได้ขับร้องเพลง นาฏนารี คู่กับนางสาววาสนา ละออ และถือว่าเป็นเพลงแรกสุดที่ได้ขับร้องบันทึกเสียงด้วย ในปี พ.ศ. ๒๔๗๙ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธ์ยุคล หลวงสุขุมนัยประดิษฐ์ นายพจน์ สารสิน และนายชาญ บุนนาค ร่วมกันจัดตั้งบริษัทสร้างภาพยนตร์ไทยขึ้นชื่อว่า บริษัทไทยฟิล์ม ประเดิมภาพยนตร์เรื่องแรกคือ "ถ่านไฟเก่า" ครูเอื้อมีโอกาสเข้าบรรเลงดนตรีประกอบเพลงในภาพยนตร์เรื่องนี้และได้ร้องเพลง "ในฝัน" แทนเสียงร้องของพระเอกในเรื่อง ได้รับความนิยมอย่างสูง ต่อมาได้เป็นหัวหน้าวงดนตรีฟิล์มด้วย จากงานใหญ่ที่สร้างชื่อเสียง ครูเอื้อ จึงมีความคิดตั้งวงดนตรีขึ้นในปีถัดมา เรียกชื่อวงตามจุดกำเนิดคือ "ไทยฟิล์ม" ตามชื่อบริษัทหนัง และนี่คือการเริ่มแรกของวงดนตรีครูเอื้อ แต่หลังจากตั้งวงดนตรีได้ปีเศษ กิจการบริษัทไทยฟิล์มที่สร้างภาพยนตร์มีอันต้องเลิกกิจการไป วงดนตรีไทยฟิล์มก็พลอยสลายตัวไปด้วย จากนั้นอีก ๑ ปี ทางราชการได้ปรับปรุงสำนักงานโฆษณาการ เชิงสะพานเสี้ยว และยกฐานะขึ้นเป็นกรมโฆษณาการ โดยมีนายวิลาศ โอสถานนท์ เป็นอธิบดี นายวิลาศได้พิจารณาเห็นว่า เมื่อมีสถานีวิทยุของรัฐบาลแล้ว ก็ควรจะมีวงดนตรีประจำอยู่ จึงได้นำความคิดไปปรึกษาหลวงสุขุมนัยประดิษฐ์ ซึ่งคุณหลวงตระหนักถึงฝีไม้ลายมือของครูเอื้อและคณะอยู่แล้ว จึงได้แนะนำนายวิลาศว่า ควรจะยกวงของเอื้อมาอยู่กรมโฆษณาการ โดยการโอนอัตรามาจากกรมศิลปากร และนี่คือที่มาของวงดนตรีกรมโฆษณาการ ซึ่งต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น วงดนตรีกรมประชาสัมพันธ์ มี เอื้อ สุนทรสนาน เป็นหัวหน้าวง เมื่อวันที่ ๒0 พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๘๒ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล รัชกาลที่ ๘ ครูเอื้อ ได้นำวงดนตรีไปแสดงที่โรงภาพยนตร์โอเดียน เมื่อปี พ.ศ.๒๔๘๒ โดยทางโรงแรมรัตนโกสินทร์เป็น ผู้จัด คุณสุรัฐ พุกกะเวส ซึ่งเป็นเลขานุการของโรงแรมเห็นว่าเป็นการไม่เหมาะสมที่จะนำวงดนตรีของ ราชการไปบรรเลงในโรงภาพยนตร์เอกชน จึงหารือกับครูเอื้อว่าควรจะใช้ชื่อวงดนตรีเป็นอย่างอื่น และในตอนนั้นครูเอื้อกำลังตกหลุมรักคุณอาภรณ์ จึงได้จังหวะในการนำนามสกุลของตนเองไปรวมกับชื่อของคนรัก ซึ่งรวมกันแล้วก็ได้ชื่อวงว่า สุนทราภรณ์ ครูเอื้อรับราชการในกรมโฆษณาการตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๔๘๒ จนต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๙๕ กรมโฆษณาการได้เปลี่ยนชื่อเป็น กรมประชาสัมพันธ์ โดยดำเนินตำแหน่งเป็นหัวหน้าแผนกบันเทิงต่างประเทศแต่เพียงตำแหน่งเดียวจนกระทั่งเกษียณในปี พ.ศ. ๒๕๑๔ และทางกรมประชาสัมพันธ์ได้จ้างพิเศษให้ดำเนินตำแหน่งผู้เชี่ยวชาญการดนตรีต่ออีก ๒ ปี จนออกจากงานอย่างถาวรในปี พ.ศ. ๒๕๑๖ และในปีนี้ ครูเอื้อเป็นหนึ่งในผู้ที่ได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นสมาชิกคนหนึ่งในสมัชชาแห่งชาติ เมื่อวันที่ ๑0 ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๖ วันที่ครูเอื้อปลาบปลื้มที่สุดวันหนึ่งในชีวิตนักดนตรีก็คือ วันที่ได้รับพระราชทานเหรียญรูปเสมาทองคำที่มีพระปรมาภิไธยย่อ ภ.ป.ร. จากพระหัตถ์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อวันครบรอบ ๓0 ปี วงดนตรีสุนทราภรณ์ ในวันที่ ๒0 พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๑๒ พูดถึงครูเอื้อ โดย..เวส สุนทรจามร คุณเอื้อฯ ที่ผมรู้จัก โดย...แก้ว อัจฉริยะ กุล เขา (คุณเอื้อฯ) กับผมยังเดินอยู่สองคนโดยโดดเดี่ยว ตามถนนสายเปลี่ยวจากโรงแรมรัตนโกสินทร์ (ปัจจุบันโรงแรมรอแยล) จะไปถนนราชวิถี หลังจากได้กินอยู่หลับนอนมาด้วยกันที่โรงแรมรัตนโกสินทร์มาหลายเพลา โดยถูก พล.ต.อ.เผ่า ศรียานนท์ (อดีตอธิบดีกรมตำรวจ บัดนี้ถึงแก่กรรมไปนานแล้ว) คุมตัวเขากับผมให้ไปสิงสู่อยู่ที่โรงแรมรัตนโกสินทร์ โดยสั่งคุณสงัด วสุธาร (หัวหน้ากองโรงแรมทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ ซึ่งถึงแก่กรรมไปแล้วเช่นกัน) ดูแลเขาและผมไม่ให้ออกนอกโรงแรมไปไหนจนหว่าจะแต่งเพลงให้เสร็จ โดยมีคำสั่งจากคุณเผ่าฯ ว่าจะกินอยู่หลับนอนอย่างไร จะกินอะไร จะดื่มอะไร ให้บอกเขา หรือจะเอาอะไรก็ได้ทั้งนั้น ฟรีทุกอย่าง จะอยู่กี่วันกี่คืนก็ฟรีทุกอย่าง ขออย่างเดียวน้องแต่งเพลงให้เสร็จเรียบร้อย เขาเรียนซอจากครู ๓ คน คือ คุณฉะอ้อน (โฉลก) เนตสูต (ถึงแก่กรรมไปแล้ว) ขุนสำเนียงชั้นเชิง(หม่อมหลวงโกมลรัตน์) และหลวงดนตรีบรรเลง (กุล เสนะวีณิน์) พออายุ ๑๒ ขวบ ก็สอบได้มีบรรดาศักดิ์เป็นเด็กชาตรี ได้รับพระราชทานเงินเดือน ๆ ละ ๕ บาท ได้เข้าเรียนร่วมวงซิมโฟนีกับเขาด้วย นั่งสีซอบนเก้าอี้เท้ายังไม่ถึงพื้น ตอนนี้แหละใครเห็นใครก็เอ็นดู และได้พบกับนารถ ถาวรบุตร ตอนนี้แหละครูนารถก็รับไปอยู่ด้วย สอนวิชาแหวกแนวจากในสมัยนั้นให้ คือ การสีซอแบบแจ๊ส และได้ให้ไปสีซอตามคาบาเร่ต์ต่าง ๆ ซึ่งมีการเต้นรำในเวลากลางคืนด้วย ซึ่งความจริงให้ได้นอนหลับมากกว่า เพราะอายุเพียงเท่านั้นจะทนให้อดตาหลับขับตานอนเหมือนผู้ใหญ่ย่อมเป็นไปไม่ได้ จึงได้สีซอบ้างเวลาเขาเต้นรำกัน ซึ่งมีน้อยเต็มทีเท่านั้น อดนอนกลางคืนแล้วยังมิหนำซ้ำต้องไปทำงานในหน้าที่เด็กชาอีกในเวลากลางวัน |
ในครั้งนั้น ได้มีการตัดและยุบดุลย์ข้าราชการออกเป็นการใหญ่ บางแห่งต้องถูกยุบเป็นกรม ๆ ก็มี กรมที่เขาอยู่ก็ถูกยุบ แต่ตัวเขาไม่ได้ยุบเหมือนคนอื่น มิหนำซ้ำยังได้เงินเดือนขึ้นเสียอีก จากเดือนละ ๕ บาทเป็น ๒๐ บาท ขึ้นพรวดเดียว ๑๕ บาท ตอนนี้เขากลับไปอยู่กับพี่ชายอีก เพราะไม่มีที่อยู่ ที่ทำงานก็ย้ายไปย้ายมา เขาได้เงินเดือนขึ้นครั้งนั้นก็ถูกย้ายมาอยู่กรมอัศวราช (ม้าหลวง) ซึ่งนอกจากอยู่ในฐานะและลักษณะของนักดนตรีที่เรียกว่า “แตรม้า” แล้ว ยังจะต้องเลี้ยงม้าอีกด้วย แต่เขากลัวมัน สัตว์เดรัจฉานอย่างม้าหลวง เขากลัวมันเพราะเมื่อเด็ก ๆ เขาเคยถูกสุนัขกัดมาแล้ว เขาก็เลยเห็นสัตว์หน้าขนแม้แต่ม้าหลวงซึ่งได้รับการฝึกปรือมาแล้วก็เป็นสัตว์ที่ไว้ใจไม่ได้ แม้แต่วันแรกที่เข้าขึ้นขี่ม้า บรรดาคนอื่น ๆ ต่างพากันเอ็ดอึงว่า “เฮ้ย! ใครปล่อยให้ไอ้เด็กคนนี้ขี่ไอ้หมึก (ชื่อม้า) ละ? เอ! ไอ้เด็กขี่ไอ้หมึกเชียวเรอะ”  บทเพลงสุนทราภรณ์ ไพเราะตรงไหน ๔ สิงหาคม ๒๕๒๗ ผมเดินเข้าสู่ธนาคารออมสินสาขาสี่แยกคอกวัวในตอนสายๆ เพื่อส่งเพลงเข้าประกวดในโอกาสเฉลิมฉลอง ๗๒ ปี การก่อตั้งธนาคารออมสิน เจ้าหน้าที่บอกให้ผมขึ้นไปส่งที่ชั้นสองกับ หัวหน้ากองการประชาสัมพันธ์ฯ พอพบ หัวหน้ากองการประชาสัมพันธ์ฯ ผมจำได้ว่าท่านคือ คุณปฐมทัศน์ สัชฌุกร ที่เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๐ ท่านไปช่วยเล่นดนตรีในงานสมรสธิดาเพื่อนรักของท่านท่านที่โคราช คุณวิเชียร บุนนาค ผู้จัดการออมสินภาคตะวันออกเฉียงเหนืองานสมรสครั้งนั้นจัด ที่ โคราชโฮเตล คุณปฐมทัศน์ นี้ผมรู้กิตติศัพท์ท่านมาก่อนว่าท่านเป็น “ยอดนักแอคคอเดียน ประจำวงดนตรีธนาคารออมสิน” แต่เพิ่งประจักษ์สายตาอย่างแท้จริงก็คืนนั้นที่โคราชโฮเตล ฝีมือแอคคอเดียนของท่านพลิ้วจริงๆ มือขวาไล่ไปตามคีย์บอร์ดขึ้นลงอย่างแม่นยำ สำเนียงที่ออกมาเข้ากับอารมณ์เพลงอย่างแนบเนียน มือซ้ายกดปุ่มเบสที่มีนับไม่ถ้วน อย่างแม่นยำแม่นจังหวะ คืนนั้นได้แต่ชื่นชมท่านอยู่ห่างๆ ๔ สิงหาคม ๒๕๒๗ เมื่อมีโอกาสพบท่าน ผมจึงหาทางที่จะคุยกับท่านให้มากที่สุด มีผู้นำผมไปพบท่าน ท่านรับไหว้ ยิ้มอย่างมีเมตตา รับงานผมไปพิจารณา เขียนใบรับงานให้ไว้เป็นหลักฐาน เสร็จสรรพจากเรื่องงานท่านก็ชวนคุย สอบถามถึงสถานะภาพทางดนตรี ผมก็บอกไป ท่านก็บอกว่า “พี่นอกจากทำงานในหน้าที่ หัวหน้ากองการประชาสัมพันธ์ธนาคารออมสินแล้ว ก็ยังต้องทำหน้าที่ หัวหน้าวงดนตรีธนาคารออมสินด้วย” เมื่อรู้ว่าผมเรียนมาทาง “Jazz Band” ท่านก็เล่าถึง วงดนตรีแจ๊สฝรั่ง ให้ฟัง แล้วก็เล่าถึง วงดนตรีแเจ๊สเมืองไทย อย่างออกรส ทำให้ผมได้ความรู้มากมายในวันนั้น เมื่อมาถึง วงดนตรีสุนทราภรณ์ แทนที่จะเล่าให้ฟังเหมือนวงดนตรีอื่นๆ ท่านกลับตั้งคำถามว่า “น้องชอบฟังเพลงสุนทราภรณ์ไหม” “ชอบครับ” ผมตอบ “น้องว่า เพลงสุนทราภรณ์ เพราะตรงไหน” ท่านถาม ผมได้แต่ยิ้ม คนมีความรู้ทางดนตรีแค่หางอึ่งอย่างผมจะมีปัญญาไปวิเคราะห์อะไรได้ “น้องเชื่อไหม ว่าพี่ชอบเพลงสุนทราภรณ์ที่สุด” ผมได้แต่ทำตาปริบๆ ไม่อยากจะเชื่อว่า “นักดนตรีใหญ่ที่อยู่ต่างวงจะชื่นชมกันอย่างแท้จริง ส่วนใหญ่แล้ว มักชื่นชมกันแต่ต่อหน้า แล้วจะดูถูกทับถมกันลับหลัง” เหมือนท่านจะอ่านใจผมออก จึงพูดต่อไปว่า“พี่พูดด้วยใจจริงนะ ในวงดนตรีของทางราชการทั้งหมดนี่ ทุกวงก็มีเครื่องดนตรีในจำนวนและคุณภาพที่ไม่ต่างกัน มีนักดนตรีเก่งๆไม่น้อยหน้าไปกว่ากัน แต่ทำไมไม่มีวงใดมีชื่อเสียงเทียบเท่าวงดนตรีกรมประชาสัมพันธ์ในสมัยที่ครูเอื้อคุมวงอยู่” (ครูเอื้อ ก่อตั้งวงดนตรีกรมประชาสัมพันธ์ - สุนทราภรณ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๒ ถึงแก่กรรม พ.ศ. ๒๕๒๔) แล้วท่านก็แจกแจงให้ฟังว่า “ด้าน ทำนอง ไม่ต้องพูดถึง ครูเอื้อท่านมีอัจฉริยะเรื่องการเขียนทำนองอย่างยากจะหาใครเทียบได้” (คุณถวัลย์ สุรภาพประดิษฐ์ แห่ง สมาคมนักแต่งเพลงแห่งประเทศไทย ระบุใน “หนังสือครูเพลง” ว่า ครูเอื้อแต่งทำนองเพลงให้วงดนตรีสุนทราภรณ์ประมาณ 2 พันเพลง) เมื่อเห็นผมนั่งฟังตาแป๋วพยักหน้าหงึกๆ จึงพูดต่อไปว่า “นอก จากนี้ ครูเอื้อท่านยังโชคดี ได้นักเขียนทำนองชั้นยอดที่มีลีลาต่างกันมาเสริมทีม เช่น ทำนองเพลงสนุกๆ จาก ครูธนิต ผลประเสริฐ (สุขกันเถอะเรา ดาวล้อมเดือน จุดไต้ตำตอ ช่าช่าช่าพาเพลิน ลืมไม่ลง รำวงสาวบ้านแต้ รำวงมาลัยรจนา ฯลฯ) ทำนองเพลงเศร้าๆ จาก ครูสริ ยงยุทธ (กำศรวลรัก ตกดึกนึกเศร้า ชั่วคืนเดียว ฯลฯ) ทำนองเพลงที่สง่างาม จาก ครูเวส สุนทรจามร (หงส์เหิน ริมฝั่งน้ำ บุพเพสันนิวาส น้ำตาลใกล้มด นางในฝัน ฯลฯ) ทำนองเพลงหวานๆ จาก ครูสมศักดิ์ เทพานนท์ (รักเธอเสมอ ฯลฯ) ทำนองเพลงชมธรรมชาติ จาก ครูสมพงษ์ ทิพยกลิน (ดอกพุดตาน ท่องทะเลทอง ใต้แสงจันทร์ ฯลฯ) นักแต่งเพลงกิตติมศักดิ์ ที่มาช่วยเสริมด้านทำนอง ก็มี หลวงสุขุมนัยประดิษฐ์ (ผู้ร่วมก่อตั้งวง - เกาะสวาท เมื่อไหร่จะให้พบ ไม่อยากจากเธอ รักไม่ลืม สิ้นรักสิ้นสุข ชายไร้เชิง คนึงครวญ) ม.จ.จักรพันธุ์ เพ็ญศิริ จักรพันธุ์ (แต่งได้ทั้งทำนองและคำร้อง - ฝากรัก เสี่ยงรัก เพ้อรัก จากรัก ห่วงรัก รำวงชาวทะเล ชะตาฟ้า เธอนะเธอ สาวงาม นางกลางเมือง ขยี้ใจ ฯลฯ) พล.ท. ม.ล. ขาบ กุญชรฯ (อดีตอธิบดีกรมประชาสัมพันธ์ ใช้นามแฝงในการแต่งเพลงว่า “อ.ป.ส.” - ข้องจิต คิดไม่ถึง คนึงฝัน พรั่นรัก) ครูพยงค์ มุกดา (ศิลปินแห่งชาติ - ฉันเป็นของเธอ ฝั่งหัวใจ) ด้านคำร้อง แค่ ครูแก้ว อัจฉริยะกุล คนเดียวก็เหลือกิน (กังหันต้องลม ขวัญใจจุฬา คิดถึง จังหวะชีวิต เพื่อเธอ พรานทะเล วังน้ำวน หงส์เหิน ชุดจุฬาตรีคูณ ฯลฯ) แต่ครูเอื้อท่านโชคดี ได้มือเขียนคำร้องระดับครูมาช่วยอีก เช่น ครูศรีสวัสดิ์ พิจิตรวรการ (กุหลาบดำ ลาทีปากน้ำ พัทยาลาก่อน ฟ้าแดง ฟลอร์เฟื่องฟ้า เริงลีลาศ หิมพานต์ ตาอินกะตานา ฯลฯ) ครูสุรัฐ พุกกะเวส (พระเจ้าทั้งห้า อุษาสวาท ปทุมมาลย์ น้ำตาลใกล้มด งอนแต่งาม สุดสงวน ฯลฯ) ครูธาตรี (กุญแจใจ เสียดายเดือน สมมติว่าเขารัก ร้ายกว่าผี มั่นใจไม่รัก ตัดสวาท เพื่อคุณ ขยี้ใจ รักวันเติมวัน ลาภูพิงค์ ใกล้มือคว้า ฯลฯ) ครูชอุ่ม ปัญจพรรค์ (ถึงเธอ รักบังใบ หนึ่งในดวงใจ ข้องจิต ขอเป็นจันทร์ จนนาง รักเอาบุญ ฝากลมวอน ดอกพุดตาน สำคัญที่ใจ ฯลฯ) ครูพรพิรุณ (ขอให้เหมือนเดิม กว่าจะรักกันได้ ฝนเอย ใจชายใจหญิง ฉันยังคอย อาลัยปีเก่า ฯลฯ) ครูสวัสดิ์ ธงศรีเจริญ (ฝากหมอน คมตา คมปาก สูญถิ่นสิ้นไทย ฯลฯ) ทวีปวร (นิมิตสวรรค์ ศกุนดลา มนต์รักนวลจันทร์ โดมในดวงใจ ธรรมศาสตร์เกรียงไกร โดมร่มใจ ฯลฯ) ยังมีอีกมากมาย เอาเท่านี้ก่อน เดี๋ยวน้องจะเบื่อ” ผมก็ได้แต่รำพึงในใจว่า “ผมน่ะฟังเรื่องของสุ นทราภรณ์ไม่มีวันเบื่อหรอกครับแต่ที่ไม่ขอให้พี่เล่าต่อเพราะกลัวพี่จะ เหนื่อยต่างหาก” แล้ว พี่ปฐมทัศน์ ก็กล่าวชื่นชม การเรียงเสียงประสาน ในวงดนตรีสุนทราภรณ์ โดยเฉพาะฝีมือของ คุณคีติ คีตากร (บิลลี่ ชาวฟิลิปปินส์) ครูเพิ่ม คล้ายบรรเลง คุณวัฒนา ชื่นสุวรรณ และ คุณชะอุ่ม สาณะเสน แล้วท่านก็พูดต่อไปว่า “น้องสังเกตไหม ดนตรีต้นเพลง (Introduction) และ ดนตรีจบเพลง (Ending) ของ วงดนตรีสุนทราภรณ์ มีความไพเราะทุกเพลง ไม่มีเพลงไหนที่ไม่เพราะ” “อืมมมมม.....” ผมครางในลำคออย่างเห็นด้วย “ส่วนนักร้องไม่ต้องพูดถึง เพราะเป็นเรื่องที่คนฟังพิสูจน์ได้ด้วยตัวเองอยู่แล้ว” ผมพยักหน้าน้อยๆ มองสบตาท่านอย่างเห็นด้วย แล้วท่านก็สรุปว่า “ด้วย ตนตรีที่สมบูรณ์แบบ บวกกับ การถ่ายทอดอันยอดเยี่ยมของนักร้องบวกกับ ความพิถีพิถันของครูเอื้อ จึงทำให้บทเพลงสุนทราภรณ์มีชีวิตมีวิญญาณ ใครได้ฟังจึงเกิดการซึมซับเข้าสู่จิตวิญญาณทีละเล็กทีละน้อย จนฝังจิตติดแน่นยากจะทอดทิ้งลืมเลือน” ถึงตรงนี้ท่านเหลือบมองนาฬิกาที่ฝาผนัง แล้วพูดกับผมว่า “อ้าว เกือบเที่ยงแล้วเหรอ วันนี้พี่นัดลูกวงซ้อมที่สำนักงานใหญ่ตอนบ่ายโมง ไปนั่งฟังดนตรีออมสินสักวันซี เดี๋ยวไปกินข้าวด้วยกันที่สำนักงานใหญ่” ผมปฏิเสธ เกรงใจด้วยท่านจะต้องไปทำงาน จึงขอบพระคุณ แล้วกราบลา ทุกวันนี้ก็ได้แต่ระลึกถึง ไม่อาจไปเยี่ยมเยียนได้ ด้วยท่านไปอยู่ต่างภพแล้ว เพลงพระเจ้าทั้งห้า(ซึ่งนำมาเป็นแบรคกราว์วเสียงของบทความนี้) นับเป็นเพลงสุดท้ายของครูเอื้อที่ท่านร้องบันทึกเสียง โดยขอให้ครูสุรัฐ พุกกะเวส แต่งเนื้อ เมื่อรู้ตัวเองว่าเป็นมะเร็ง และเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาลแล้ว โดยบอกความประสงค์ เป็นแนวในการใส่คำร้อง และบันทึกเทปเอาไว้ โดยท่อนสุดท้ายของเพลงครูสุรัฐได้ประพันธ์ว่า "อนุสรณ์สุดท้ายจากหัวใจสุนทราภรณ์" โดยมี ครูดำ พูลสุข สุริยพงษ์รังษีเป็นผู้เดินทางไปรับเนื้อเพลงนี้มาให้ครูเอื้อ ครูเอื้อได้ให้ไปตามครูยรรยงค์ เสลานนท์มาให้ต่อเพลงนี้ เพราะคิดว่าท่านคงจะร้องเองไม่ไหว แต่ได้รับเสียงคัดค้านจากทั้งครูดำและครูยรรยงค์ โดยให้เหตุผลว่าเป็นเพลงประจำตัวครูเอื้อ ท่านต้องร้องเอง สุดท้ายครูเอื้อจึงยอมตามที่หลานและลูกศิษย์แนะนำ และครูดำได้ขอร้องให้แก้เนื้อเพลงท่อนสุดท้ายเป็น "อนุสรณ์ฝากไว้จากหัวใจสุนทราภรณ์" ครูดำให้เหตุผลว่ารับไม่ได้กับคำที่ว่า อนุสรณ์สุดท้าย จึงยืนยันขอแก้เป็นอนุสรณ์ฝากไว้ ซึ่งครูเอื้อก็เห็นด้วย และครูดำได้พาไปเข้าห้องบันทึกเสียง Rota ที่ซอยศูนย์วิจัย ผู้ควบคุมการบันทึกเสียงชื่อ "หมู" มีผู้ตามไปด้วยอีก 2 คนคือบรรจงจิตต์และพรศุลี ระหว่างการบันทึกเสียงร้องครูเอื้อต้องพักเป็นระยะๆ เพราะมะเร็งได้ลุกลามไปมากแล้ว ทำให้หายใจลำบากมีอาการหอบ ต้องใช้วิธีตัดต่อเสียงทั้งเพลง เสียงไวโอลินของเพลงนี้ "กินใจ" ยิ่งกว่าเพลงใดๆทั้งหมด เป็นเสียงไวโอลินที่ไพเราะกินใจ ได้อารมณ์อย่างที่สุด เรียกนำตาได้ทุกครั้งที่ได้ยิน อติพร สุนทรสนาน เสนะวงศ์(บุตรสาวครูเอื้อ-admin) ๑๑.๐๕.๔๘ ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๔๘ ดูวิดีโอคุยเรื่องครูเอื้อ <คลิ๊ก เพลงรักจำร้าง ครูวินัย-คุณศรีสุดา 7.mp3 เพลงหนาวลมห่มรัก ครูวินัย-คุณชวลีย์ ช่วงวิทย์ 6.mp3 |
